کتاب درباره‌ی نگریستن با عنوان اصلی About looking اثری از جان برجر منتقد هنری، فیلم‌نامه‌نویس، نویسنده، نقاش، رمان‌نویس، و روزنامه‌نگار بریتانیا‌یی است. شهرت جان برجر عمدتا به خاطر دیدگاه‌های سیاسی انتقادی و نقدهای رادیکال او بر هنر، تاریخ و تمدن در مقاله‌ها و داستان‌هایش و نیز در مجموعه تلویزیونی هنری "روش های دیدن" است که در آن وی، به عنوان نویسنده و مجری به تحلیل آثار و جریان‌های هنری مهم جهان می‌پرداخت.
کتاب "درباره نگریستن"، مجموعه‌ای از مقاله‌ها و نقدهای جدا از هم درباره نقاشی و عکاسی و به طور کلی تاریخ هنر است که با همان رویکرد انتقادی جان برجر در برنامه تلویزیونی "روش‌های دیدن"، نوشته شده است.
قبل از اختراع دوربین چه چیز جای عکس را پر میکرد؟ جواب مورد انتظار گراوور، ترسیمات خطی و نقاشی است. جواب روشنگرتر می تواند حافظه باشد. آنچه عکس ها آن‌جا در فضا انجام می دهند قبلن در محدوده‌ی تامل انجام می‌شد.عکس، برخلاف تصاویر عینی دیگر، ارائه، تقلید یا برگردانی از موضوع خود نیست، بلکه در واقع اثری از آن است. هیچ نقاشی یا طرحی، هرقدر طبیعی نما باشد، به گونه‌ای که عکس به موضوع خود تعلق دارد، از آنِ موضوع خود نیست.عکس صرفا یک تصویر نیست) بدان‌گونه که نقاشی یک تصویر است(، برگردانی از واقعیت هم نیست، عکس در عین حال یک اثر است، چیزی مستقیمن گرته برداری شده از واقعیت، مثل جای پا یا نقاب مرگ.دوربین مجموعه ای از نمودها را از این که به طور طبیعی جای خود را به نمودهای دیگری بدهند حفظ می‌کند و آن ها را بلاتغییر نگه می‌دارد. و قبل از اختراع دوربین هیچ چیز نمیتوانست این کار را بکند، مگر در ادراک عقلی، قوه حافظه.وظیفه ی یک عکاس این است که به جای استفاده از عکاسی، همچون جایگزینی که تحلیل رفتن هر حافظه‌ی ضعیف را تشویق می‌کند، آن را در حافظه‌ی اجتماعی و سیاسی جای دهد.
برجر در این کتاب به نقش فعالانه ی ما به عنوان مشاهده‌گر در شناسایی و رمزگشایی لایه‌های مختلف معنایی موجود در هر آنچه به آن می‌نگریم می‌پردازد. او به ما می‌آموزد چگونه بیندیشیم چگونه احساس کنیم و چگونه نگاه کنیم تا زمانی که هر آنچه در اثر نمی‌دیدیم بر ما آشکار شود.
او در ابتدا میگوید ما چگونه "چیزها" را به ابژه‌ی نگاه خود در می‌آوریم و در قدم بعدی همچون دستور العملی برای مواجهه با آثار هنری، به فرآیند دیدن، نشانه‌یابی و تقسیر و ادراک آن‌ها و نحوه ردگیری زیست جهان هنرمند در نمادها و معنای اثر می‌پردازد.
محتوای یک اثر هنری، طبیعت، پیکر یا سر نقاشی شده نیست، بلکه تاریخ ناکامل خیره شده نقاش به آن است
کتاب حاضر مجموعه‌ای از مقالات کوتاهی است که جان برجر در بین سال‌های 1970 و 1960 به رشته‌ی تحریر در آورده است. فصل اول کتاب با مقاله معروف او «چرا به حیوانات نگاه میکنیم» آغاز می‌شود که در آن جان برجر موشکافانه به رابطه انسان، طبیعت و حیوان می‌پردازد. بخشی از فصل دوم با نام "کاربردهای عکاسی" پاسخی است به کتاب درباره‌ی عکاسی از سوزان سانتاگ و تاملاتی است که جان برجر به هنگام خواندن این کتاب داشته است. فصل سوم شامل مقالاتی در مورد هنرمندان اغلب شناخته شده‌ی تاریخ هنر و آثارشان است. برجر در هر مقاله هنرمند مشخصی را سوژه‌ی نگاه بازیگوشانه و تحلیل فرامتنی خود قرار میدهد. او هنر را جدای از هنرمند نمی‌داند و با نگاه به هر اثر، نقبی به شرایط اجتماعی و فرهنگی زمان تولید و تاثیر زیست جهان هنرمند، بر چرایی و چگونگی نمادهای اثر می‌پردازد.
در "درباره‌ی نگریستن" ما با لحنی علمی و آکادمکی سروکار نداریم بلکه جان برجر با زبانی ساده اندیشه‌ها، تحلیل‌ها و ایده‌هایی را پیرامون مشاهدات خود در مواجه با آثار هنری بیان می‌کند. او مخاطب را از نقش منفعلانه‌ی ستنی خود رها و او را به سوژه‌ای فعال تبدیل نموده که با نگاه خود معنای اثر را از نو متولد می‌کند.
درباره‌ی نگریستن / نویسنده جان برجر/ ترجمه فیروزه مهاجر / انتشارات بان/ تعداد صفحات 224
اگر این مطلب را دوست داشتید پیشنهاد میکنیم معرفی کتاب حد و مرزهای هنر را هم بر روی وبسایت مدرسه آرتسنس مطالعه کنید.