عکس به ما چه می‌دهد، ما از عکس چه می‌گیریم
معرفی کتاب عکس و دیدن عکس

نوشته زهرا فرهودی هنرجوی مدرسه آرتسنس

یوریک کریم‌مسیحی، نویسنده و عکاس و منتقد هنری، در سال 1343 در تهران متولد شد. او در حوزه‌های گوناگون هنری از جمله داستان‌نویسی، عکاسی و طراحی گرافیک فعالیت کرده و صاحب آثار داستانی همچون «طبقه‌ی همکف»، « نَفَسِ عمیق »، « صد میدان » و همچنین مجموعه جستارهای: « شب سپیده می‌زند»، «در جهت عکس»، « عکس و دیدن عکس»، « نگاهم کن! خیالم کن!» و« اول شخص مفرد » است.

کریم‌مسیحی می‌گوید: « عکس‌ها راویان جهان و قصه‌گوهای خاموشی هستند که هر بیننده‌ای می‌تواند دست‌کم صدای یکی از قصه‌های نهفته در آن‌ها را بشنود.»از نظر او، عکس‌ها گزارشگران وقایع زندگی آدم‌ها هستند؛ زندگی‌هایی هستی‌یافته با موضوع و قصه و راویت خاص خودشان.

اما در دنیایی که روزانه 3-2 میلیارد عکس جدید منتشر می‌شود که بسیاری از آن‌ها از یک الگوی خاص پیروی می‌کنند و در همان لحظه‌ای که دیده می‌شوند فراموش می‌شوند، روایت و قصه چه جایگاهی دارد؟ وقتی دیگر مرز روشنی بین عکاس و غیرعکاس دیده نمی‌شود. از آن رو که امکانات؛ فرصت عکسبرداریِ آسان، پرشمار و بی‌هزینه را به همگان می‌دهد، امکانِ سطحی و پیش‌پا افتاده و مبتذل‌شدن عکاسی نیز فراهم آمده است باید چه کرد؟

پاسخ کریم مسیحی به این سوال در کتاب کسب دانش یا دستِ کم پرورش سلیقه عکاسی است. دانش و تربیت چشم نه تنها می‌تواند از سقوط عکاس و عکاسی به چاه ابتذال جلوگیری کند، بلکه می‌تواند آفریدن عکس خوب و دیدن آگاهانه عکس‌ها را به همراه آورد.

کتاب «عکس و دیدن عکس» با عنوان فرعی «عکس به ما چه می‌دهد، ما از عکس چه می‌گیریم» اثری از یوریک کریم مسیحی می‌باشد که انتشارات بیدگل به چاپ رسانده است. کتاب حاضر کتابی آموزشی درباره چگونگی خوانش و دیدن عکس است و به بررسی آثار و تفسیر و تأویل عکس‌های مختلف از عکاسان مختلف جهان می‌پردازد. در ۲۶ فصل کتاب، حدود ۵۰۰ عکس به کار گرفته شده. در هر فصل موضوع و یا مفهومی مطرح شده و در ادامه با بررسی مصداق‌های آن مفهوم آن‌چه را که هرکدام از عکس‌ها به بیننده منتقل می‌سازد بیان می‌دارد. «عکس و دیدن عکس» کتابی مناسب برای کسانی است که در ابتدای مسیر عکاسی هستند و راهنمایی برای آن‌که عکس و عکاسی به کلیشه و تقلید سقوط نکند، همراه با توصیفات لذت‌بخشی از عمل تماشای عکس. از معناهایی که ذهن ما به آن‌ها هدیه می‌دهد و تجربه‌ای که دیدن آن‌ها برای ما به ارمغان می‌آورد.

یوریک کریم مسیحی در بخشی از مقدمه کتاب درباره وضعیت عکاسی در ایران می‌گوید: « از سال‌ها پیش از انقلاب تا سال‌ها پس از آن، هنری که بیش از دیگر هنرها رشد کرد و قوام یافت و تناور شد و نسل نویی از هنرمندانش را پرورش داد، عکاسی بود. عکاسی نخست از رهگذر پاگیری و پیروزی انقلاب تولدی نو و اهمیتی تازه یافت و دو سال پس از آن، با آغاز جنگ بزرگی که بر سر مردم ما آوار شد، این عکاسی بودکه برنده بود و سرعت بالندگی وآفرینندگی‌اش شتابی چنان یافت که گویی تجربه ده ساله را در یک سال و پختگی صد ساله را در ده سال کسب کرد. اینک نسلِ تازه نه تنها می‌خواهد عکسِ خوب بگیرد، که می‌خواهد عکس را خوب ببیند و خوب بفهمد و زیبایی و چندلایگیِ آن را کشف کند.» او ادامه می‌دهد: «من در این کتاب بر آن بوده‌ام که امکاناتِ پُرشمارِ خوانش و تفسیر و تأویل عکس را معرفی کنم و به خواننده‌ی کتاب و بیننده‌ی عکس یادآور شوم که با اوست که عکس معنا و مفهوم و هویت می‌یابد. پس، دُرست‌تر آن است که کتاب را در بردارنده‌ی راه‌هایی برای کشفِ شیوه‌های شخصیِ خوانش و تفسیر و تأویل عکس بنامم.»

نویسنده این کتاب را به قصد پر کردن جای خالی کتاب‌های نظری تالیفی در فضای عکاسی ایران نوشته است که نتیجه آن همانطور که گفته شد کتابی مناسب و سودمند برای کسانی است که به تازگی به عکاسی علاقه‌مند شده‌اند.

عناوین فصول 26 گانه کتاب به ترتیب عبارتند از «عکس چیست؟»، «در این کتاب عکس چیست؟»، «عکس خوب چیست؟»، «عکس بد کدام است؟»، «اول چه می‌بینیم؟»، «تداعی»، «همنشینی»، «تبارشناسی»، «پیشفرض و پیشفهم»، «زاویه دید»، «دیدن، خواندن، فهمیدن»، «سه حالت»، «نیت عکاس»، «تاویل»، «کادر، کادربندی»، «نامِ عکس، شرحِ عکس»، «سیاه و سفید، رنگی، رنگین»، «زیبایی»، «آنالوگ، دیجیتال»، «قصه، روایت»، «سیکوئنس»، «ت، مثل تقلب»، «ذاتن ارزشمند»، «من که بهترم»، «نقد عکس» و «نتیجه‌گیری». اگر به یادگیری مطالب بیشتری درزمینه انچه در این کتاب مطرح شده است علاقه دارید پیشنهاد ما به شما شرکت در کلاس درباره عکاسی مدرسه آرتسنس است.