آموزش عکاسی از آسمان شب
و تکنیک‌های عکاسی نجومی

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

لنز مناسب برای عکاسی از آسمان شب

بعد از اینکه دوربینی که امکان خروجی عکس مناسب دارد را انتخاب کردید، باید در انتخاب لنز مناسب برای انجام عکاسی از آسمان شب هم دقت کنید. در انتخاب یک لنز خوب برای عکاسی در آسمان شب، مهم هست که به چه جزئیاتی توجه کنیم. اولین چیزی که در خرید لنز مناسب برای عکاسی آسمان شب باید در نظر بگیرید، داشتن حالت فوکوس دستی ‌است. احتمالن شما در زمان عکاسی عادت کرده‌اید که دکمه شاتر دوربین خود را تا نیمه فشار دهید تا قبل از گرفتن عکس فوکوس انجام شود، یا اگر با دوربین‌های  DSLR  عکاسی می‌کنید، ممکن است از دکمه پشتی فوکوس خودکار (Back-Button Autofocus)  استفاده کنید. اما در شب، فوکوس خودکار دشوار است و خوب کار نمی‌کند. دلیلش این است که دوربین برای انجام فوکوس خودکار به کنتراست نیاز دارد و در محیط‌های کم‌نور شب این کنتراست به اندازه کافی وجود ندارد. بنابراین به لنزی نیاز دارید که بتوانید با آن فوکوس را به صورت دستی انجام دهید. این ویژگی معمولن در دوربین‌هایی با لنز قابل تعویض (مثل DSLRها، یا بدون آینه‌ها) مشکلی ندارد، اما ممکن است در برخی دوربین‌های کامپکت به خصوص مدل‌های ارزان‌تر مشکل ایجاد کند. اگر هم مدتهاست عکاسی می‌کنید و هنوز به خوبی بر روی انجام فوکوس دستی مسلط نشده‌اید کلاس عکاسی پیشرفته مدرسه عکاسی آرتسنس جاییست که شما جواب تمام سوالات خود درباره این موضوع را پیدا خواهید کرد.

در زمان فوکوس کردن دوربین‌های بدون آینه مانند Canon EOS R6 و  EOS RP  این امکان را دارند که پیش‌نمایش بزرگ‌شده‌ای از تصویر را هم در منظره‌یاب الکترونیکی و هم در صفحه‌نمایش پشتی نمایش دهند، که به شما کمک می‌کند با  دقت فوق‌العاده بالایی به صورت دستی فوکوس کنید. یکی دیگر از مزایای این دوربین‌ها، افزایش خودکار روشنایی تصویر در منظره‌یاب است.

در دوربین‌های DSLR مانند Canon EOS 90D هم می‌توانید از این مزایا بهره ببرید، تنها کافی‌ست در حالت Live View از صفحه نمایش پشتی برای کادربندی و فوکوس استفاده کنید. دوربین‌هایی با رزولوشن بالا مثل Canon EOS R5 تأثیر زیادی در عکاسی از آسمان شب دارند، چون به شما اجازه می‌دهند تا ریزترین جزئیات را هم در زمان ثبت ستارگان حفظ کنید. این تفاوت می‌تواند باعث شود که کوچک‌ترین و کم‌نورترین اجرام آسمانی هم در تصویر دیده شوند، در حالی که در دوربین‌های با وضوح کمتر ممکن است این ستارگان به‌کلی ناپدید شوند. این سطح از جزئیات به‌ویژه زمانی اهمیت دارد که بخواهید تصاویر ثبت شده از آسمان شب خود را چاپ کنید.

از طرف دیگر برای عکاسی از آسمان شب، برای ثبت گستره‌ وسیع کهکشان راه شیری با دوربین،  شما به یک لنز واید-انگل ( با فاصله کانونی کمتر از 35-45mm) که امکان تنظیم دیافراگم مناسب (عدد دیافراگم کمتر از f/4 ) داشته باشد نیاز دارید. این ترکیب معمولن به معنای استفاده از لنزهایی بزرگ، سنگین و بسیار گران‌قیمت است اما لنز  Canon RF 16mm F2.8 STM گزینه‌ای است که با وجود وزن سبک، ابعاد جمع‌وجور و قیمت مناسب، برای عکاسی نجومی مقرون‌به‌صرفه و ایده‌آل به شمار می‌رود. 

دلیل اهمیت واید-انگل بودن لنز برای عکاسی از آسمان شب این است که در این نوع از عکاسی ما نیاز به ثبت نمایی وسیع و گستره‌ای بزرگ از آسمان داریم پس لنزهای تله فوتو یا نرمال در اینجا استفاده‌ای ندارند و مهمتر از آن، جلوگیری از هرگونه لرزش لنز که باعث کشیده شدن نور اجرام آسمانی در عکس می‌شود که این هم در لنزهای واید-انگل به راحتی امکانپذیر است.

 در رابطه با داشتن  لنزی با دیافراگم بازتر هم اهمیت آن را باید از این جهت درنظر گرفت که با استفاده از دیافراگم بازتر، جذب نور در فضاهای تاریک بیشتر خواهد بود پس برای ثبت تصاویر از آسمان شب به حداکثر این توانایی در لنز نیاز خواهیم داشت. و در نهایت فوکوس لنز هم نیاز به تنظیم دستی دارد تا بتوان آن را بر نقاط روشن (ستاره‌ها) که طبیعتن موضوع اصلی عکس هستند قرار داد، چرا که همانطور که در بالا گفتیم به طور قطع می‌توان گفت که هیچ لنزی امکان فوکوس  اتوماتیک روی ستاره‌ها را ندارد.

نگاه تخصصی‌تر به لنزهای مناسب برای عکاسی نجومی

لنزهایی با دیافراگم باز (Fast Aperture) همیشه گزینه‌ای عالی برای عکاسی از ستارگان محسوب می‌شوند و البته این لنزها همیشه هم گران‌قیمت نیستند. برای مثال، لنز Canon RF 35mm F1.8 Macro IS STM یک لنز بسیار خوب برای  عکاسی نجومی به شمار می‌رود. این لنز با زاویه دید نسبتن باز، بخش وسیعی از آسمان شب را پوشش می‌دهد. همچنین دیافراگم باز آن نور زیادی از خود عبور می‌دهد و لرزش گیر قوی آن (IS) امکان ثبت عکس‌های شبانه را فراهم می‌سازد.

برای داشتن امکان ثبت تصاویر وایدتر از کهکشان راه شیری، لنز  Canon RF 16mm F2.8 STM گزینه‌ای ایده‌آل است؛ این لنز زاویه دید بسیار گسترده، دیافراگم باز، و بدنه‌ای جمع‌وجور دارد و گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای عکاسی نجومی محسوب می‌شود. اگر انعطاف‌پذیری بیشتر یک لنز زوم را ترجیح می‌دهید، لنز  Canon RF 24-105mm F4-7.1 IS STM از واید تا تله‌فوتو را پوشش می‌دهد و علاوه بر عکاسی از آسمان شب، این لنز را برای عکاسی پرتره و حیات وحش نیز مناسب می‌کند. این لنز همچنین مجهز به لرزش‌گیر است که امکان استفاده از سرعت شاترهای پایین‌تر در حالت تنظیم نوردهی دستی را فراهم می‌سازد. برای کسانی که به دنبال کیفیت بالاتر در همین بازه فاصله کانونی هستند، لنز حرفه‌ای Canon RF 24-105mm F4L IS USM با اپتیک سری L و عایق‌بندی کامل در برابر شرایط جوی، انتخاب مناسبی است.

 لنز  Canon RF 28-70mm F2L USM هم یک زوم استاندارد فوق‌العاده برای عکاسی نجومی است و دیافراگم باز f/2 آن بی‌نظیر است. در آخر اگر به دنبال زاویه بازتر در فاصله کانونی تله فوتو  هستید، لنز  Canon RF 24-70mm F2.8L IS USM انتخابی عالی است، چراکه حتا تغییر چند میلی‌متر فاصله کانونی یک لنز واید، تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند.

برای ثبت وسعت بیشتری از آسمان شب، لنز فوق واید  Canon RF 15-35mm F2.8L IS USM هم گزینه مناسبی است. این لنز ترکیب بی‌نظیری از زاویه دید گسترده، دیافراگم باز و دامنه زوم کاربردی را فراهم می‌کند جایگزین جمع‌وجورتر و اقتصادی‌تر این لنز،  Canon RF 14-35mm F4L IS USM است که با وجود فقط یک f/stop بسته بودن دیافراگم، زاویه دید حتا وسیع‌تری ارائه می‌دهد.

اگر به دنبال یک لنز زوم با بودجه محدود برای دوربین‌های DSLR قطع متوسطAPS-C هستید، لنز  Canon EF-S 17-55mm f/2.8 IS USM کیفیت تصویری فوق‌العاده‌ای دارد و دیافراگم ثابت f/2.8 در تمام بازه زوم، که در این رده از لنزها نادر است را هم به شما ارائه می‌دهد.

سه پایه دوربین مناسب برای عکاسی از آسمان شب

با داشتن دوربین و لنز مناسب، بعد از آن نوبت به وسیله‌ای می‌رسد تا در زمان ثبت تصویر آنها را ثابت نگه دارد. در زمان انجام نوردهی‌های طولانی برای عکاسی از آسمان شب، اگر دوربین را بر روی دست بگیرید یا حتا دوربین روی سه‌پایه باشد اما در حین نوردهی به آن دست بزنید، عکس به عنوان مثال با ۳۰ ثانیه‌ نوردهی شما تبدیل به یک تصویر تار و لرزان خواهد شد. بنابراین، به یک سه‌پایه یا هر چیز دیگری که بسیار محکم باشد نیاز دارید تا دوربین را روی آن قرار دهید. درواقع یکی از وسایل مهم در عکاسی از اجرام آسمانی یک سه‌پایه محکم است. انتخاب در بین سه‌پایه‌های موجود موضوع پیچیده‌ای است، چون می‌توانید یک سه‌پایه‌ ارزان قیمت بخرید یا برای خرید سه‌پایه مبلغ زیادی هزینه کنید. اکثر توصیه‌ها این است که سه‌پایه‌ گران‌قیمت‌تر بخرید تا مجبور نشوید بعدها دوباره آن را تعویض کنید. اما ما معتقدیم که برای کسانی که تازه شروع کرده‌اند، یک سه‌پایه‌ مبتدی، اما با داشتن سر گوی شکل (Ball Head) کاملن مناسب است. 

فقط باید مطمئن شوید سه‌پایه‌ای که می‌خرید بتواند وزن تجهیزات شما (شامل دوربین و لنز) را تحمل کند. همه سه‌پایه‌ها یک "حداکثر وزن قابل تحمل" دارند ولی بهتر است شما سه‌پایه‌ای انتخاب کنید که بتواند ۲ تا ۳ برابر وزن تجهیزات شما را تحمل کند تا برای پایداری بیشتر در برابر باد مشکلی نداشته باشد. البته در کنار سه‌پایه هم می‌توانید برای اطمینان خاطر بیشتر از چند وزنه کوچک برای محکمتر نگه داشتن آن استفاده کنید. بهتر است هنگام پیدا کردن ترکیب بندی و کادر مورد نظرتان از محکم بودن دوربین خود بر روی سه پایه مطمئن شوید و بعد از رسیدن به کادر مورد نظر دیگر آماده عکاسی هستید.

ریموت، تریگر یا کابل دکلانشور برای عکاسی آسمان شب 

از دیگر موارد کلیدی در زمان انجام عکاسی با نوردهی‌های طولانی، محدود کردن  و یا حدف حرکت و لرزش ناشی از فشار دادن دکمه شاتر دوربین است. این مورد که حتا یک فشار کوچک بر روی دکمه شاتر، ممکن است باعث لرزش دوربین شود در نگاه اول شاید باورنکردنی به نظر بیاید، اما در عکاسی از آسمان شب نباید این حرکت کوچک که می‌تواند عکس را به طور کل خراب کند نیز دست کم گرفته شود. پیشنهاد می‌کنیم در زمان انجام عکاسی نجومی حتمن از ریموت دوربین، اپلیکشن موبایل مخصوص دوربینتان و یا حداقل از تنظیمات سلف‌تایمر که در خود دوربین هست استفاده کنید تا مشکل لرزش دوربین در زمان عکاسی برایتان پیش نیاید. اگر از سلف تایمر خود دوربین استفاده می‌کنید هنگام عکاسی نجومی بهتر است از حالت تاخیر ۱۰ ثانیه آن استفاده کنید تا دوربین زمان کافی برای پایدار شدن قبل از باز شدن پرده شاتر را داشته باشد. اگر دوربین شما شاتر دیجیتال دارد (که بیشتر دوربین‌های جدید میررلس این آپشن را دارند) پیشنهاد می‌کنیم برای عکاسی آسمان شب  با هدف از بین بردن یک مقدار کم کشیدگی تصویر که هنگام باز و بسته شدن شاتر‌های مکانیکی بوجود می‌آید از شاتر دیجیتال استفاده کنید.

همیشه یک چراغ پیشانی یا چراغ قوه همراه داشته باشید

 و در نهایت جدا از تمامی وسایل مربوط به دوربین، وقتی برای عکاسی از آسمان شب بیرون می‌روید، حتمن یک چراغ پیشانی یا چراغ قوه همراهتان باشد. همانطور که می‌دانید بهترین زمان عکاسی برای اینکار در تاریک‌ترین زمان شبانه روز بوده و همچنین زمانیست که نور ماه نیز کم می‌شود. در کل در زمان عکاسی نجومی هیچ نور دیگری نباید وجود داشته باشد برای همین حتمن به یک  هدلایت یا چراغ قوه نیاز است تا  مسیر حرکت و محوطه اطراف خود را ببنید و دوربین را تنظیم و یا حتا در زمان عکاسی با کمک آن بتوانید پیش زمینه را روشن کنید. پیشنهاد ما همراه داشتن یک چراغ قوه یا چراغ پیشانی با نور قرمز است. چرا قرمز؟در زمان عکاسی شب باید در نظر گرفت چشم انسان حدود ۲۰-۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد تا به تاریکی عادت کند. اگر از نور سفید استفاده کنید با هر بار روشن و خاموش کردن آن، چشم باید این پروسه را دوباره تجربه کند. اما نور قرمز بر خلاف نور سفید، این مشکل را به وجود نمی‌آورد و چشم سریع به بود یا نبود آن عادت می‌کند.

اپلیکیشن‌های مورد نیاز برای عکاسی نجومی

استفاده از اپلیکیشن‌هایی مثل Stellarium یا Star Walk می‌تواند در شناسایی محل قرارگیری ماه نسبت به سوژه‌تان، اطلاع از وضعیت آلودگی نوری محل مورد نظر و ... به شما کمک کند.

فراموش نکنید که در فصل زمستان، نیم‌کره شمالی که ایران هم در آن قرار گرفته است، شب‌های طولانی‌تر و تاریک‌تری را تجربه می‌کند و به این ترتیب شرایطی شایسته و سازگار برای عکاسی از آسمان شب فراهم می شود. لازم به ذکر است که آب و هوای سرد در تمیز در آمدن عکس‌های نجومی بسیار موثر است. چرا که سنسور‌های دوربین در عکاسی لانگ اکسپوژر  در سرما بر خلاف زمانی که هوا گرم است، در معرض حرارت کمتری قرار می‌گیرند و بر همین اساس نویز کمتری در عکس‌های شما دیده می‌شود.

نکات مهم در زمان عکاسی از آسمان شب

وقتی همه تجهیزات خود را آماده کردید و برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دادید، زمان آن رسیده که شروع به عکاسی کنید! در زمان عکاسی، چند نکته مهم وجود دارد که باید به مورد توجه قرار گیرد؛

اول از همه، ایمنی است. شما در زمان عکاسی شب احتمالن در جایی تاریک خواهید بود و خیلی راحت ممکن است پای‌تان بلغزد یا زمین بخورید. به اطراف خود دقت کنید و همانطور که در بالاتر گفتیم حتمن یک چراغ پیشانی یا چراغ‌قوه همراه داشته باشید تا هنگام حرکت مسیر را روشن کنید. همچنین باید به خطرات دیگر محیط هم توجه کنید؛ آیا در آنجا پرتگاه‌های بلند یا زمین‌های ناهموار وجود دارد که سقوط از آن‌ها می‌تواند خطرناک یا حتی مرگبار باشد؟ آیا حیواناتی هستند که ممکن است در شب تهدیدی برای شما باشند؟ آیا افراد دیگری حضور دارند که ممکن است امنیت تجهیزات شما را به خطر بیندازند؟ هوشیار باشید، از قبل به همه اینها فکر کنید و مراقب خودتان باشید.

حالا نوبت به عکاسی می‌رسد؛ برای اینکار سه مرحله اصلی وجود دارد که باید انجام دهید: آماده کردن تجهیزات، فوکوس کردن و گرفتن عکس.

آماده کردن تجهیزات به سادگی وصل کردن دوربین به سه‌پایه است، اما مراقب باشید که دوربین محکم وصل و سه‌پایه هم قبل از اینکه آن را رها کنید قفل شده باشد. زیاد پیش‌ می‌آید که به طور ناخواسته دوربین بصورت ناقص روی سه پایه قرار بگیرد یا فراموش کنید یکی از پایه‌های سه‌پایه را قفل کنید. این اشتباهات خیلی دردسرساز هستند و دیدن افتادن تجهیزات گرانقیمت روی زمین اصلن خوشایند نیست!

سپس دوربینتان را روشن کرده و حالت عکاسی با تنظیمات دستی (Manual) را انتخاب کنید. فراموش نکنید که حتمن حالت عکاسی RAW را فعال کنید. فرمت JPEG برای عکاسی آسمان شب به هیچ‌وجه مناسب نیست چون شما در زمان ویرایش عکس به محدوده دینامیکی گسترده‌ای نیاز دارید و عکاسی با فرمت RAW این امکان را برایتان فراهم می‌کند.

کم کردن نور صفحه نمایشگر

این هم یکی دیگر از تنظیمات بسیار مهم دوربین است که برای عکاسی از آسمان شب بسیار حیاتیست. از آنجایی که قرار است در تاریکی کامل عکاسی کنید، بسیار مهم است که روشنایی صفحه نمایش LCD دوربین‌تان را تا حد ممکن کاهش دهید. هدف از این کار این است که هنگام بررسی تصاویر در تاریکی، آن‌ها ظاهری شبیه به زمانی داشته باشند که در نور روز مشاهده می‌شوند.

نحوه فوکوس‌کردن در عکاسی از آسمان شب

مرحله بعدی فوکوس کردن است. این مرحله برای بسیاری از عکاسان چالش‌برانگیز است و یاد گرفتن آن نیاز به تمرین دارد. معمولن هدف شما این است که روی ستاره‌ها فوکوس کنید تا آن‌ها تا حد ممکن واضح و شارپ باشند. برای انجام این‌کار مراحل زیر را دنبال کنید:

- دوربین خود را به سمت درخشان‌ترین ستاره‌ای که می‌توانید در آسمان پیدا کنید، نشانه بگیرید.

- دیافراگم را کاملن باز کنید.

- اگر لنز شما نشانگر فوکوس دارد، آن را روی بی‌نهایت یا نزدیک به بی‌نهایت قرار دهید تا آن ستاره پر‌نور واضح شود.

اما اگر لنزتان این نشانگر را نداشت، مراحل زیر را انجام دهید:

- حالت فوکوس خودکار (Auto-Focus) را در دوربین و/یا لنز خود غیر فعال کنید. بعضی لنزها کلید AF/MF دارند که با قرار دادن روی «MF» فوکوس خودکار خاموش می‌شود. برخی دوربین‌ها هم در بدنه گزینه‌ای برای خاموش کردن فوکوس خودکار دارند. 

- حالت Live View دوربین را روشن کنید. در DSLR، این باعث می‌شود آینه بالا برود و تصویر روی LCD نمایش داده شود. در دوربین‌های کامپکت یا بیشتر بدون‌آینه‌ها، تصویر همیشه روی صفحه پشتی نمایش داده می‌شود.

- با کنترل‌های دوربین، روی تصویر LCD زوم کنید. از حلقه زوم روی لنز یا دکمه «T/W» برای زوم لنز استفاده نکنید. هدف این است که تصویر داخل LCD بزرگ‌تر شود بدون اینکه تصویر واقعی که از لنز می‌آید تغییر کند.

- وقتی زوم کردید، ستاره روشنی که گفته بودیم را در مرکز صفحه LCD قرار دهید.

- در حالی که ستاره را روی LCD نگاه می‌کنید، به آرامی رینگ فوکوس لنز را بچرخانید تا ستاره واضح‌تر شود، سپس وقتی فوکوس از اوج گذشت و دوباره تار شد، متوقف شوید و برگردید. این حرکت “چرخشی” فوکوس را ادامه دهید، هر بار به اوج فوکوس نزدیک‌تر شده و وقتی تار شد عقب بروید، اما با دقت بیشتر در هر تکرار. این کار را ادامه دهید تا ستاره شما تا حد امکان شارپ شود.

وقتی لنز را فوکوس کردید، دیگر به حلقه‌های فوکوس و زوم دست نزنید. اگر این کار را بکنید، باید تمام مراحل قبلی را دوباره تکرار کنید. همچنین توصیه می‌کنیم مراحل فوکوس کردن را در طول جلسه عکاسی‌تان به دفعات تکرار کنید، چون عوامل مختلفی مانند تغییر دما یا تغییر لحظه‌ای وضعیت آب‌وهوا می‌توانند روی فوکوس شما تاثیر بگذارند. حتمن اگر فاصله کانونی را تغییر دادید، دوباره فوکوس کنید چون حرکت دوربین می‌تواند فوکوس را به هم بزند. هیچ‌وقت ضرری ندارد که فوکوس را دوباره چک کنید و وقتی در حال یادگیری هستید، تمرین بیشتر خیلی بهتر است!

نکته مهم برای فوکوس کردن در عکاسی نجومی

یک ترفند هوشمندانه برای فهمیدن اینکه فوکوس درست انجام شده یا خیر این است که به اطراف آن ستاره پرنور نگاه کنید. وقتی به اوج فوکوس نزدیک می‌شوید، ستاره‌های کوچک‌تر و کم‌نور اطراف ستاره اصلی ظاهر می‌شوند. این ستاره‌ها وقتی از اوج فوکوس فاصله می‌گیرید سریع ناپدید می‌شوند. حتا اگر فقط یک لکه تار روی LCD باشند، ظاهر و ناپدید شدن این ستاره‌های کوچک نشانه خوبی است که نزدیک به فوکوس درست هستید.

تنظیمات نورسنجی در عکاسی از آسمان شب

حالا که فوکوس را انجام دادید، سخت‌ترین قسمت این‌کار را پشت سر گذاشته‌اید! پس از آن نوبت عکس گرفتن است. برای ثبت عکس نجومی دوربین را اینگونه تنظیم کنید:

 حالت اکسپوژر دستی (Manual Exposure)، ISO در حدود ۸۰۰، بازترین دیافراگم   (f/stop)  و سرعت شاتر حدود ۱ تا ۲ ثانیه. در مرحله اول چند عکس آزمایشی بگیرید و اگر ممکن است از ریموت کنترل یا سلف‌تایمر ۱۰ ثانیه استفاده کنید تا لرزش دوربین هنگام فشار دادن دکمه شاتر کاهش یابد.

سپس وارد حالت مرور/پخش عکس شوید و روی عکس گرفته شده زوم کنید، مخصوصن روی ستاره‌ای که فوکوس کردید. مطمئن شوید فوکوس درست است. اگر نبود، مراحل فوکوس کردن را تکرار کنید تا فوکوس درست شود. همچنین برای تنظیم و چک کردن اکسپوژر از هیستوگرام دوربین استفاده کنید. اگر در این مورد نیاز به اطلاعات بیشتری دارید یادآوری می کنیم که کار کردن با هیستوگرام دوربین دیجیتال که یکی از مهم‌ترین آپشن‌های آن است را می توانید بصورت کامل در کلاس شناخت نور مدرسه عکاسی آرتسنس یاد بگیرید. اگر عکس نور زیادی دارد با بالابردن سرعت شاتر(زمان نوردهی کمتر) و یا پایین آوردن ISO می‌توان از آن جلوگیری کرد. اگر عکس تاریک است با پایین‌ آوردن سرعت شاتر (زمان نوردهی بیشتر) آن را اصلاح کنید. پیشنهاد می‌کنیم  ISO  را تغییر ندهید مگر اینکه سرعت شاتر بیش از حد طولانی شود، چرا که با بالا رفتن  ISO  نویز تصویر بیشتر و وضوح آن کمتر می‌شود.

می‌توانید تا جایی که کاملن راضی می‌شوید تنظیمات نورسنجی را تغییر دهید که نتیجه در بهترین حالت ممکن باشد و در آخر هم تاکید می‌کنیم که بهتر است هیچ عکسی را در لحظه عکاسی حذف نکنید، عکسی که در مانیتور دوربین شاید بی ارزش و غیرجذاب به نظر برسد پس از ویرایش شدن ممکن است نور‌ها را به شکل شگفت انگیزی ثبت کرده باشد.

اهمیت ترکیب‌بندی در عکس‌های نجومی

اگر در انجام مراحل قبلی همه چیز خوب پیش رفت، حالا می‌توانید به دلخواه ترکیب‌بندی عکس‌تان را انجام دهید. یک آسمان پرستاره اغلب می‌تواند با گنجاندن چشم‌انداز محیط اطراف در عکس شما بهبود یابد. این کار عنصر منحصربه‌فردی به تصاویر شما اضافه می‌کند و باعث می‌شود آثار شما در میان دیگر عکس‌های آسمان شب برجسته‌تر باشد. سعی کنید کادربندی عکس را به‌گونه‌ای انجام دهید که در حالی که دوربین را به سمت آسمان نشانه رفته‌اید، یک عنصر قوی مانند یک صخره یا این درخت، در پیش‌زمینه کادرتان قرار گیرد. ساختمان‌ها، کوه‌ها یا دریاچه‌های بازتاب دهنده آسمان هم گزینه‌های خوبی هستند. این درست است که پیش‌زمینه تصاویر در این حالت معمولن به صورت سیلوئت‌های کاملن تاریک دیده می‌شوند و گاهی اوقات این حالت مطلوب است، اما اگر نمی‌خواهید اینطور باشد، همیشه می‌توانید با روشن کردن پیش‌زمینه عکس‌های جالب‌تری ثبت کنید. برای اینکار می‌شود از تلفن همراه، چراغ قوه، چراغ پیشانی یا هر منبع نوری دیگری استفاده کنید. البته اگر می‌خواهید بطور کامل با اصول ترکیب‌بندی و نحوه ایجاد ارتباط بین عناصر پیش‌زمینه و پس‌زمینه در عکاسی آشنا شوید پیشنهاد ما شرکت در کلاس ترکیب‌بندی در عکاسی مدرسه آرتسنس است.

چگونه از کهکشان راه شیری عکاسی کنیم؟

برای اینکار پیش از هرچیزی از برنامه‌هایی مثل Star Walk استفاده کنید تا جهت دقیق کهکشان راه شیری را در آسمان جنوبی پیدا کنید. در این نوع از عکاسی شما می‌خواهید ستاره‌ها به صورت نقطه‌ای ثبت و جزییاتشان حفظ شود، اما چون زمین در حال چرخش است، برای اینکار حتمن باید زمان نوردهی را به اندازه‌ای کوتاه تنظیم کنید که ستاره‌های همیشه در حال حرکت، خیلی کشیده نشوند. در اینجا فاصله کانونی لنزتان بیشینه سرعت شاتری که می‌توانید استفاده کنید را تعیین می‌کند. البته یک قانون کلی هم برای اینکار وجود دارد به نام "قانون ۵۰۰" که برای رسیدن به سرعت شاتر مناسب در عکاسی نجومی استفاده می‌شود. برای رعایت آن کافیست که عدد ۵۰۰ را در نظر گرفتن ضریب انقطاع یا Crop Factor تقسیم بر  فاصله کانونی مورد استفاده در زمان عکاسی کنید. به عنوان مثال اگر از یک لنز ۲۴ میلی متری استفاده می‌کنید، به این معنی است که باید بتوانید از سرعت شاتر ۲۰-۲۱ ثانیه ( ۵۰۰ تقسیم بر ۲۴) استفاده کنید. در زیر مثال‌هایی برای فاصله‌های کانونی رایج ( در مقیاس دوربین‌های فول فریم دیجیتال) آمده است. آن‌ها را امتحان کنید و با توجه به شرایط‌ نوری که در آن هستید بهترین تنظیمات را پیدا کنید اگر تصویر خیلی تاریک بود، می‌توانید این تنظیمات را تغییر دهید:

• لنز 14 یا 16 میلی‌متری: حداکثر 30 ثانیه. در f/2.8، ISO 3200 و در f/4،ISO 6400 را امتحان کنید.

• لنز 24 میلی‌متری: حداکثر 20 ثانیه. در f/1.4، ISO 3200 و در f/2.8 یا کندتر، ISO 6400

• لنز 35 میلی‌متری: حداکثر 14 ثانیه. در f/1.4، ISO 3200 و در f/2.8 یا کندتر، ISO 6400

• لنز 50 میلی‌متری یا بیشتر: حداکثر 10 ثانیه. در f/1.4، ISO 6400 و در f/2.8 یا کندتر،    ISO 12800  البته در این فاصله‌های کانونی و بیشتر، باید از ردیابی (Tracking) یا ترکیب تصاویر (Stacking) استفاده کنید که موضوعی جدا از این مقاله است.

چگونه از شفق قطبی عکاسی کنیم؟

شما معمولن شفق را در قسمت شمالی آسمان خواهید دید. در عکاسی از این موضوع، برخلاف عکاسی از کهکشان راه شیری، ثبت ستاره‌ها بصورت نقطه‌‌های واضح خیلی اهمیت ندارد، بلکه ثبت رنگ‌های جذاب و روشنایی شفق مهم‌تر است. برای شفق‌های روشن، چالش اصلی این است که شکل و جزئیات شفق به خاطر حرکت آن از بین نرود. نوردهی‌های طولانی باعث می‌شود شفق به صورت لکه رنگی درآید و حتا ممکن است بیش از حد روشن ثبت شود. برای عکاسی نجومی از شفق‌های روشن، معمولن سرعت شاتر ۲ تا ۴ ثانیه مناسب است. اما اگر شفق خیلی تاریک بود، سرعت شاتر ۸ تا ۱۰ ثانیه را امتحان کنید. بهتر است شفق را با دیافراگم بین f/2 و f/4 ثبت کنید و البته توصیه ما استفاده از f/2.8  است.

چگونه از رد ستاره‌ها(Star Trails) در آسمان شب عکاسی کنیم؟

 ثبت خطوط نوری فوق‌العاده‌ای که حرکت ستارگان را نشان می‌دهند، چالش‌برانگیز است، اما با دنبال کردن چند مرحله ساده می‌توان این تکنیک را به‌خوبی فرا گرفت. ابتدا با استفاده از یک اپلیکیشن نقشه آسمان در گوشی هوشمند خود، قطب شمال آسمانی را پیدا کنید. اگر خود را طوری قرار دهید که قطب شمال (یا قطب جنوب اگر در نیم‌کره جنوبی هستید) نقطه مرکزی عکس شما باشد و از نوردهی طولانی استفاده کنید، الگوی دایره‌ای از حرکت ستارگان به دور نقطه مرکزی شکل می‌گیرد. به یاد داشته باشید، برای هر عکسی با نوردهی طولانی، استفاده از سه‌پایه ضروری است تا از تاری ناشی از لرزش دوربین جلوگیری شود.

در این سبک از عکاسی هم مانند ثبت شفق قطبی، هدف ثبت ستاره‌ها بصورت نقطه‌ای نیست، پس لازم نیست نگران استفاده از  ISO بالا یا نداشتن لنزهای با دیافراگم باز باشید. دو روش برای عکاسی از رد ستارگان وجود دارد که در ادامه مقاله آنها را مرور می‌کنیم:

روش اول گرفتن یک عکس با نوردهی خیلی طولانی  با استفاده از حالت Bulb در دوربین است و روش دوم گرفتن تعداد زیادی عکس با زمان نوردهی‌های کوتاه‌تر (Interval Shooting) و بعد ترکیب‌کردن آن‌ها  با استفاده از برنامه‌هایی مثل StarStax  یا فتوشاپ. پیشنهاد ما استفاده از روش دوم است چون در این روش راحت‌تر می‌توان مشکلاتی مثل رد هواپیما یا وجود ماهواره را در عکس اصلاح کرد. 

در روش اول می‌توانید از این تنظیمات استفاده کنید: دیافراگم f/4، ISO 1600، و نوردهی 30 ثانیه . از هر فاصله کانونی که استفاده می‌کنید در این نوع از عکس‌ها تعداد ستاره‌های داخل کادرتان بسیار مهم است: اگر تعداد خیلی زیاد باشد تصویر شلوغ می‌شود و اگر هم کم باشد، آنچه به دنبالش هستید دیده نمی‌شود. از طرف دیگر در روش اول تفاوت فاصله کانونی در انتخاب سرعت شاتر تاثیر دارد چون هرچه فاصله کانونی بیشتر باشد، ستاره‌ها در داخل کادر سریع‌تر حرکت می‌کنند پس باید زمان نوردهی کوتاه‌تر باشد و هرچه فاصله کانونی که با آن عکاسی می‌کنید کمتر باشد، باید زمان نوردهی طولانی‌تر باشد. برای مثال، با لنز ۱۶ میلی‌متری، معمولن یک ساعت یا بیشتر برای گرفتن رد کافی از حرکت ستارگان نیاز است، ولی با لنز ۲۰۰ میلی‌متری فقط چند دقیقه هم کافی است.

در روش دوم برای ثبت عکس‌های Star Trail با روش عکاسی با وقفه یا Interval Shooting ، ابتدا دوربین را روی حالت دستی (Manual Mode) قرار دهید و تنظیمات زیر را اعمال کنید: دیافراگم را بین f/2.8 تا f/4 تنظیم کنید تا نور کافی وارد لنز شود. سرعت شاتر را روی 20 تا 30 ثانیه (بسته به روشنایی آسمان) و ایزو را بین 800 تا 3200 (با توجه به میزان نویز دوربینتان در ایزوهای مختلف) انتخاب کنید. فوکوس را به‌صورت دستی روی بی‌نهایت یا یک ستاره روشن تنظیم کنید و فرمت فایل را روی RAW قرار دهید تا کیفیت بهتری داشته باشید. برای ثبت عکس‌ها، دوربین را روی یک سه‌پایه محکم ثابت کنید تا هیچ لرزشی ایجاد نشود. از ریموت شاتر یا تایمر داخلی دوربین (Intervalometer) استفاده کنید و وقفه بین عکس‌ها را ۱ تا ۲ ثانیه تنظیم کنید تا دوربین فرصت ذخیره‌سازی داشته باشد. تعداد فریم‌ها را حداقل ۱۰۰ تا ۲۰۰ عکس (برای 30 تا 60 دقیقه عکاسی) در نظر بگیرید. برای کاهش لرزش، از قابلیت قفل آینه (Mirror Lock-up) یا تاخیر شاتر استفاده کنید و عکاسی را شروع کنید تا دوربین به‌صورت مداوم عکس بگیرد. درپایان عکس‌ها را در نرم‌افزار فتوشاپ یا StarStax با هم ترکیب کنید. نحوه انجام اینکار در فتوشاپ را هم می‌توانید در کلاس کاربردهای فتوشاپ در عکاسی مدرسه آرتسنس بصورت کامل یاد بگیرید. 

چگونه از ماه کامل در آسمان شب عکاسی کنیم؟

بهترین زمان این نوع عکاسی، موقعی است که ماه در مرتفع ترین حالت ممکن در آسمان قرار داشته باشد. اینکار باعث می‌شود عکس شما بیشترین جزئیات ماه را ثبت کند. در این نوع از عکاسی هم موقعیت مکانی که انتخاب می‌کنید از نکات کلیدی است؛ سعی کنید تا جای امکان از منابع نوری قوی مانند تیر‌های چراغ برق یا نور ماشین‌ها و دیگر چراغ‌ها دور شوید. تنظیمات عکاسی نجومی از ماه با دیگر سبک‌های عکاسی از آسمان شب متفاوت است زیرا که ماه در مقایسه با اجرام آسمانی دیگر نور بیشتری را منعکس می‌کند. برای اینکار کافیست تا مراحل زیر را انجام دهید:

• از یک لنز با فاصله کانونی ۲۰۰ به بالا استفاده کنید.

• فوکوس را بصورت دستی بر روی بی نهایت قرار دهید.

• دیافراگم را بر روی f/11  یا  f/16 تنظیم کنید.

• از آنجایی که حرکت ماه در طول آسمان سریع است، از سرعت شاتر حداقل 15/1 در ثانیه یا بالاتر (زمان نوردهی کمتر) استفاده کنید. 

• از نورسنجی نقطه‌ای یا حالت نورسنجی هایلایت مترینگ (اگر دوربینتان این گزینه را دارد) استفاده کنید تا درعکس نوردهی مناسبی برای ماه داشته باشید.

• دوربین را در حالت نوردهی دستی قرار دهید و عکس را آندر اکسپوز کنید تا نوردهی به درستی تنظیم شود. در این صورت است که تمامی جزئیات سطح ماه ثبت خواهد شد. برای چک کردن اینکه نوردهی به درستی انجام شده‌است در اینجا هم می‌توانید از هیستوگرام دوربین استفاده کنید تا مطمئن شوید هایلایت‌های عکس دچار سوختگی نشده‌اند.

• اگر از نتیجه و یا نوع تنظیم نورسنجی عکس راضی نیستید، با تغییر نوردهی در عکس (برای مثال استفاده از تکنیک اکسپوژر براکتینگ که در سطوح متفاوت نوردهی عکاسی می‌کنند) می‌توان از دیدن نتایج لذت ببرید.

چگونه از آسمان شب تایم لپس بگیریم؟

یک گزینه جذاب دیگر در عکاسی از آسمان شب، ساخت یک ویدیوی تایم‌لپس است. بسیاری از دوربین‌های کانن، از جمله Canon EOS R6، EOS R5   و EOS 90D دارای حالت Timelapse Movie هستند که از تایمر داخلی (Intervalometer) استفاده می‌کند. برای اینکه یک تایم‌لپس داشته باشید در ابتدا دوربین را روی سه‌پایه نصب کرده و سرعت شاتر را حدود ۲۰ ثانیه یا سریع‌تر قرار داده و دیافراگم و ISO را هم بر اساس شرایط نوری تنظیم کنید. برای مثال: f/4  و ISO640 معمولن عملکرد خوبی برای ساخت تایم‌لپس از ستارگان دارد. یک عکس آزمایشی بگیرید و نتیجه را بررسی کنید، سپس تنظیمات نوردهی را در صورت نیاز اصلاح کنید. بعد، تایمر اینتروال را طوری تنظیم کنید که هر چند دقیقه یک بار عکس بگیرد.

مدت کل تصویربرداری برای  تایم‌لپس بستگی به طول نهایی ویدیو و نرخ فریم شما دارد. برای مثال، یک تایم لپس 60 عکسی با نرخ 30 فریم بر ثانیه، یک ویدیوی تایم‌لپس دو ثانیه‌ای ایجاد خواهد کرد.

یک تایم‌لپس خوب از رد ستارگان می‌تواند شگفت‌انگیز باشد، به‌گونه‌ای که گویی آسمان در برابر چشمان شما در حال چرخش است. اگر خوش‌شانس باشید یا زمان‌بندی مناسبی برای عکاسی نجومی داشته باشید که با بارش شهابی هم هم‌زمان شود، شهاب‌سنگ‌ها به صورت خطوط سریع در قاب شما ظاهر خواهند شد و این اتفاق بر شکوه کهکشان در ویدئوی نهاییتان می‌افزاید. 

چگونه عکس‌های آسمان شب را ویرایش کنیم؟

تصاویر آسمان شب به ندرت به همان شکل خامی که از دوربین خارج می‌شوند خوب به نظر می‌رسند. بیشتر اوقات این تصاویر بی‌روح و تخت هستند و تراز سفیدی (White Balance) آن‌ها نیز معمولن اشتباه است. شما نیاز دارید که آن‌ها را در مرحله‌ پس‌پردازش (Post-Processing) ویرایش کنید تا عکس‌هایی که ثبت کرده‌اید پتانسیل واقعی‌شان را آشکار نمایید.

برای اینکار ابتدا فایل RAW  عکس‌هایی که ثبت کرده‌اید را در بخش ویرایش نرم افزارهایی چون لایت‌روم و فوتوشاپ وارد کنید. تراز سپیدی یا وایت بالانس را جوری نتظیم کنید تا به رنگ مورد تاییدتان برسید؛ برای عکس های شب، فضای سردتر معمولن خوش آیندترند و طبیعی‌تر به نظر می‌رسند.

سپس نوردهی را تنظیم کنید. در این عکس‌ها آسمان معمولن از پیش زمینه روشن‌تر است برای همین لازم است با کم و زیاد کردن سایه‌ها و هایلایت‌ها (Dodge and Burn) نور متعادلی را در عکس ایجاد کنیم. از براش‌ها و فیلترهای گرادیانی برای تاریک کردن جداگانه آسمان و روشن کردن پیش زمینه استفاده کنید.

با تنطیم Clarity و کنتراست می‌توان ستارگان و اجرام دیگر را بیشتر به چشم آورد. با تنظیم Clarity عناصر شارپ‌تر می‌شوند، اما باید حواسمان باشد زیاده‌روی نکنیم. کاهش کنتراست در ادیت می‌تواند در برطرف کردن نویز تصویر در سایه ها موثر باشد.

در کل یکی از چالش‌هایی که در عکس‌هایتان احتمالن با آن روبرو می‌شوید، مدیریت نویز است. هنگام عکاسی از آسمان شب، مجبورید با ایزوهای بالا کار ‌کنید که این باعث افزایش نویز در تصاویر می‌شود. عوامل مختلفی مانند دمای هوای بالاتر در زمان عکاسی، لنزهای بی‌کیفیت‌تر، دوربین قدیمی‌تر و... می‌توانند این مشکل را تشدید کنند. استراتژی‌های زیادی برای مدیریت نویز وجود دارد، اما برای شروع بهتر است با آنچه در اختیار دارید کار کنید. پنل کاهش نویز (De-Noise) درلایت‌روم جای خوبی برای شروع است فوتوشاپ نیز ابزارهایی برای این کار دارد. مجموعه‌ Nik Collection که  هم برنامه‌ای به نام Dfine دارد که در بسیاری از شرایط عملکرد خوبی دارد.البته که نویزگیری تصویر یکی از تخصصی‌ترین مراحل ویرایش یک عکس است اما در این مورد هیچ نگرانی نداشته باشید چون با شرکت در کلاس آموزش لایت‌روم در مدرسه عکاسی آرتسنس، نه تنها نویزگیری بلکه همه تکنیک‌های ویرایشی دیگری که با لایت‌روم قابل انجام است را هم به خوبی یاد می‌گیرید.

در پایان کار هم حذف عناصر مزاحم یا تنظیمات ناحیه‌ای بیشتری که ممکن است نیاز داشته باشید را انجام دهید. تبدیل عکس به سیاه ‌وسفید یا تنظیم رنگ برای داشتن هرگونه جلوه و فضای خاص در عکس هم می‌تواند کار شما را جذاب‌تر کند. با انجام همه این کارها، حالا دیگر عکس‌های خیره کننده آسمان شب شما آماده اشتراک گذاری هستند!